Loạt chương trình truyền hình với tên gọi “Hành trình rẻo cao” gồm 18 tập, mỗi tập có thời lượng 30 phút, đã được Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC chuẩn bị tổ chức và sản xuất 2 năm qua. Trong đó, 16 tập đầu mỗi tập tuyên truyền về một dân tộc bao gồm: Lô Lô, Pà Thẻn, Pu Péo, Cờ Lao, Bố Y, La Hủ, Phù Lá, Lự, Mảng, Si La, Cống, La Ha, Ơ Đu, Chứt, Rơ Măm, Brâu; 2 tập cuối, một tập đề cập đến những giá trị cốt lõi về văn hóa của các dân tộc rất ít người, và một tập có chủ đề về cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển đối với các dân tộc rất ít người.
Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC – đơn vị sản xuất chương trình – đã khắc họa được cuộc sống của những cộng đồng dân tộc rất ít người từ góc độ văn hóa. Với cách tiếp cận này, những khó khăn, vất vả của một số dân tộc rất ít người được ghi nhận như một lối sống đã duy trì từ nhiều đời nay, gắn với những tập tục, những quan niệm tâm linh, những giá trị bền vững… Với cuộc sống đó, đồng bào dân tộc rất ít người cảm thấy rằng, họ mới là chính mình. Quan điểm được thể hiện trong các chương trình chính là tôn trọng cái riêng, cái khác biệt của dân tộc rất ít người.
Phát biểu tại buổi họp báo, Thứ trưởng Bộ TT&TT Trương Minh Tuấn khẳng định chủ trương của Đảng và Nhà nước trong việc thực hiện xây dựng chính sách bảo tồn và phát triển kinh tế xã hội đối với các dân tộc rất ít người nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và phát huy giá trị của mỗi dân tộc. Bộ TT&TT đã chỉ đạo Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC thực hiện loạt chương trình này nhằm bảo tồn giá trị văn hóa của 54 dân tộc anh em, trong đó các dân tộc rất ít người được quan tâm đặc biệt. “Một dân tộc biết giữ gìn lịch sử là một dân tộc lớn. Một dân tộc biết giữ gìn bản sắc dân tộc mình sẽ có đủ khả năng tiếp thu tinh hoa văn hóa của các dân tộc khác, đủ sức đề kháng với văn hóa độc hại. Nét đẹp trong văn hóa dân tộc là viên gạch vững chắc để xây tiếp nền văn hóa của một dân tộc phát triển bền vững trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam”, Thứ trưởng Trương Minh Tuấn cho biết thêm.
Cũng theo Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm đến các dân tộc rất ít người ở Việt Nam với nhiều chính sách hỗ trợ về nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào các dân tộc rất ít người, quan tâm đến việc làm ăn của đồng bào, các chính sách về giáo dục, y tế...với mục tiêu giúp đồng bào thoát nghèo và tiến kịp các dân tộc khác của Việt Nam.
Thứ trưởng đánh giá loạt chương trình truyền hình tuyên truyền về các dân tộc rất ít người đã được thực hiện “hết sức công phu” để vừa “đảm bảo tính khách quan, đúng đắn”, “vừa phản ánh sinh động nhất, thực tế nhất về đời sống các dân tộc”. Bộ TT&TT đã mời một Hội đồng thẩm định gồm các chuyên gia đầu ngành am hiểu về lĩnh vực văn hóa và hiểu biết về đời sống đồng bào các dân tộc để góp ý, thẩm định từ khâu xây dựng kịch bản ban đầu, đề cương, rồi thẩm định nhiều lần trước khi đưa ra nghiệm thu, phát sóng.
Qua các chương trình truyền hình tuyên truyền về các dân tộc ít người lần đầu tiên được thực hiện này, khán giả xem truyền hình cũng sẽ thấy những vấn đề đang nổi lên, đó là sự tác động từ môi trường bên ngoài đã làm biến đổi nhiều thứ, trong đó có đời sống, văn hóa của từng dân tộc. Trong khi nhiều nét văn hóa đặc sắc vẫn được gìn giữ thì nhiều phong tục, tập quán, quan niệm đã bị mai một. Các chương trình có nhiều hình ảnh khám phá những vùng đất còn hoang sơ, những cộng đồng người sống biệt lập ở giữa rừng sâu, qua đó, khán giả sẽ được chứng kiến nhiều câu chuyện lạ, kỳ bí, hấp dẫn. Đồng thời cũng sẽ có những trăn trở, tiếc nuối trước những gì mà các dân tộc ít người đã tự đánh mất đi, rất khó hoặc không còn khả năng để khôi phục.
Khán giả truyền hình cũng sẽ thấy sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các dân tộc, ngay cả giữa các dân tộc rất ít người. Có những mâu thuẫn lớn, phức tạp đang đặt ra và có nguy cơ ngày càng sâu sắc hơn, đó là: mâu thuẫn giữa sự phát triển và bảo tồn, giữa sự hội nhập với thế giới bên ngoài và giữ gìn những bản sắc truyền thống. Và một câu hỏi đặt ra: với cùng một hệ thống chính sách, vì sao, dân tộc này lại đạt được nhiều thành quả phát triển hơn so với các dân tộc khác?
Cùng chia sẻ quan điểm với Thứ trưởng Trương Minh Tuấn, ông Giàng A Chu, Phó Chủ tịch Ủy ban Dân tộc của Quốc hội nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục xây dựng mở rộng chương trình truyền hình với các dân tộc, nhất là dân tộc rất ít người. Cần cân nhắc bổ sung, mở rộng, đa dạng hóa nội dung để góp phần phản ánh, đưa tin, tuyên truyền về các chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước đối với sự phát triển của đất nước và từng dân tộc nói riêng. “Với từng nhóm dân tộc, đề nghị phản ánh cả mặt được và chưa được, mặt tốt và chưa tốt, mô hình hay và chưa đạt. Cùng một chủ trương, chính sách nhưng dân tộc này thực hiện được, dân tộc khác lại chưa, đó là do nhận thức khác nhau, điều kiện vị trí địa bàn khác nhau, quan điểm chỉ đạo khác nhau. Cần khơi dậy tiềm năng tại chỗ, thúc đẩy đồng bào phát huy nội lực để phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng”, ông Giàng A Chu nhấn mạnh.
Ông Giàng A Chu kiến nghị: Bộ TT&TT cần chỉ đạo để sản xuất băng, đĩa phục vụ nhu cầu văn hóa - xã hội ngày càng cao của đồng bào các dân tộc. Đồng thời, các chương trình truyền hình cần làm dưới dạng băng đĩa nhỏ để phục vụ được đông đảo đồng bào, nhiều người có cơ hội được tiếp cận hơn nữa.
Các chương trình truyền hình tuyên truyền về các dân tộc rất ít người ở Việt Nam sẽ được phát sóng trên kênh VTC1 của Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC vào 20h45 phút thứ bảy hàng tuần (bắt đầu từ ngày 02/1/2016), phát lại ở các kênh khác của Đài Truyền hình kỹ thuật số VTC và kênh VTV5 cũng sẽ phát sóng ngay để các kiều bào nước ngoài có điều kiện xem các chương trình truyền hình này./.