PV: Gần đây, báo chí phản ánh nhiều hiện tượng giả danh nhà báo xuất hiện gây sách nhiễu, vòi tiền nạn nhân và doanh nghiệp địa phương. Cụ thể vấn đề này ra sao thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Trương Minh Tuấn: Như chúng ta đã biết, cho đến nay Bộ TT&TT đã cấp gần 18000 thẻ nhà báo trên cả nước. Việc cấp thẻ nhằm tạo điều kiện cho các cơ quan báo chí đi vào hoạt động đúng chức năng, nhiệm vụ, tôn chỉ mục đích. Thời gian qua, nhiều cơ quan báo chí đã hoạt động tốt, góp phần đưa tiếng nói của nhân dân đến với Đảng và Nhà nước, đường lối của Đảng và Nhà nước tới người dân, để người dân hiểu rõ vấn đề của đất nước và quốc tế.
Tuy nhiên, thời gian gần đây tại nhiều địa phương xuất hiện những người không có thẻ nhà báo ngang nhiên hoạt động như nhà báo, thậm chí có người giả danh, lợi dụng danh nghĩa nhà báo dọa nạt, vòi tiền. Cụ thể ở Quảng Bình đã có người lợi dụng, cấu kết với thầy bói để lấy tiền của những nạn nhân, sự việc này các cơ quan chức năng đang vào cuộc. Cũng có hiện tượng phóng viên thường trú lại cấp giấy giới thiệu của cơ quan báo chí cho người khác hoạt động với tư cách là phóng viên của cơ quan báo chí, việc này không những vi phạm hành chính mà còn vi phạm pháp luật.
Thêm nữa, quy định chỉ có nhà báo có thẻ nhà báo mới được tác nghiệp nhưng có 1 số cơ quan lại cấp giấy tờ như là thẻ nhà báo. Đó là trường hợp cơ quan văn phòng đại diện ở Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa cấp giấy chứng nhận giống y như thẻ nhà báo có hình Quốc huy cho đối tượng khác, cơ quan báo chí chủ quản lại khẳng định đối tượng này không phải người của cơ quan báo chí.
Trước những vấn đề này, chúng ta cũng cần cảnh báo cho cơ quan, doanh nghiệp địa phương. Các phóng viên có thẻ nhà báo được tiếp xúc, tác nghiệp để khai thác thông tin viết tin, bài. Còn đối với những phóng viên chưa có thẻ nhà báo nhưng cơ quan báo chí vẫn cần phải có hoạt động tác nghiệp thì phải có giấy giới thiệu của cơ quan báo chí do chính tổng biên tập hoặc phó tổng biên tập ký. Giấy giới thiệu phải ghi rõ nơi làm việc, nội dung làm việc, tiếp xúc với những cơ quan, đơn vị nào. Các địa phương nếu gặp những đối tượng không có thẻ nhà báo hoặc giấy giới thiệu của các cơ quan báo chí do chính tổng biên tập hoặc phó tổng biên tập ký thì sẽ không tham gia hợp tác.
PV: Vai trò trách nhiệm của các cơ quan báo chí đối với vấn đề này thế nào thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Trương Minh Tuấn: Trước hết cần phải khẳng định vai trò trách nhiệm của cơ quan báo chí, đặc biệt là người đứng đầu. Vì nếu cơ quan báo chí cấp giấy giới thiệu khống cho các văn phòng đại diện, các phóng viên thường trú để họ dùng giấy đó cử người khác thay mặt các cơ quan báo chí làm là đã vi phạm quy định về quản lý hành chính, thậm chí dẫn đến hiện tượng vi phạm pháp luật như trường hợp đầu tiên tôi đã nêu.
Bên cạnh đó, văn phòng đại diện cũng không có quyền cấp giấy chứng nhận theo dạng mạo danh như thẻ nhà báo đối với những người không hoạt động trong cơ quan báo chí. Điều này được quy định rất rõ tại Nghị định 159/2013/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính trong báo chí, xuất bản. Trong Luật Báo chí, Điều 19a cũng quy định các tiêu chí thành lập văn phòng đại diện và cơ quan thường trú. Người được chứng nhận là phóng viên thường trú ở địa phương nào đó phải có thẻ nhà báo; cơ quan báo chí đó phải có trụ sở ở địa phương; có đầy đủ cơ sở vật chất để cơ quan hay văn phòng đại diện đó hoạt động; được sự đồng ý của ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố, nơi cơ quan báo chí đặt văn phòng đại diện hoặc cơ quan thường trú.
Nhưng trên thực tế vẫn có nhiều cơ quan báo chí không thông qua địa phương vẫn cử phóng viên thường trú ở địa phương. Việc làm này vi phạm Luật Báo chí, vi phạm Nghị định 159/2013/NĐ-CP, vi phạm Thông tư 13/2008/TT-BTTTT hướng dẫn việc thành lập và hoạt động của cơ quan đại diện, phóng viên thường trú trong nước của các cơ quan báo chí. Trước tình hình đó, chúng tôi khuyến cáo các cơ quan báo chí nêu cao tinh thần trách nhiệm, quản lý tốt hơn phóng viên, biên tập viên của các phóng viên đại diện cơ quan thường trú, quản lý tốt các cộng tác viên, không để cộng tác viên lợi dụng danh nghĩa là cộng tác viên coi như là nhà báo để hoạt động như nhà báo. Địa phương cần tăng cường quản lý tốt hơn, Sở TT&TT các địa phương là cơ quan quản lý nhà nước giúp UBND tỉnh, giúp Bộ quản lý các hoạt động báo chí trên địa bàn của mình, nếu Sở TT&TT không làm hết trách nhiệm sẽ dẫn tới những hiện tượng đã nêu trên.
PV: Trước vấn đề này Bộ TT&TT sẽ có những chế tài và xử lý ra sao thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Trương Minh Tuấn: Trước vấn đề này Bộ TT&TT sẽ siết chặt quy định hoạt động báo chí. Tới đây, Bộ TT&TT sẽ sửa đổi Thông tư 07/2007/TT-BVHTT hướng dẫn cấp, đổi và thu hồi Thẻ Nhà báo, chỉ đạo các Sở TT&TT tăng cường kiểm tra, đôn đốc kiểm tra các cơ quan văn phòng đại diện các cơ quan thường trú ở địa phương, kiểm tra thể thức hoạt động của các phóng viên thường trú.
Chúng ta phải làm như vậy mới mong lấy lại trật tự trong hoạt động báo chí, lấy lại uy tín cho các nhà báo chân chính, không để người khác lợi dụng danh nghĩa nhà báo, danh nghĩa phóng viên làm việc phi pháp làm ảnh hưởng uy tín đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, để công chúng hiểu những người làm báo chân chính không bao giờ có những hoạt động như vậy.
PV: Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!