Biển Đông không chỉ là vấn đề giữa Trung Quốc với các nước ASEAN mà còn nằm trên bàn cờ chiến lược của các cường quốc nhằm tạo ra sự ảnh hưởng tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Là một tuyến hàng hải quan trọng và có nguồn tài nguyên biển phong phú, biển Đông đã trở thành mục tiêu tranh chấp liên tục trong suốt hơn nửa thế kỷ qua, đặc biệt gay gắt trong những năm gần đây bởi các hành động leo thang của Trung Quốc. Vấn đề không còn gói gọn trong khu vực Đông Á giữa Trung Quốc và các nước ASEAN mà đã liên quan tới các cường quốc khác như Mỹ, Nhật, Ấn Độ…
Hầu hết các bài viết của những nhà nghiên cứu trong cuốn sách này đều có sự chú ý đặc biệt về Trung Quốc với chiến lược phát triển hàng hải và sự lớn mạnh nhanh chóng của hải quân nước này. Lịch sử đã chứng minh một Trung Quốc hiếu chiến và cơ hội, ngày nay người ta còn phanh phui sự thật này trong các báo cáo quốc tế, như cuối năm 1994 và đầu năm 1995, khoảng chừng hai năm sau khi Hoa Kỳ rút quân ra khỏi căn cứ hải quân vịnh Subic, Trung Quốc lặng lẽ chiếm rặng Mischief…” là một ví dụ.

Với chiến lược này, Trung Quốc muốn mở rộng ảnh hưởng của mình từ Hải Nam ở Biển Đông, xuyên qua những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới, hướng tới vịnh Ba Tư.

Đầu tiên, Trung Quốc tuyên bố chủ quyền với Senkaku/Điếu Ngư, tiếp đến là Đài Loan và biển Đông, và nếu kết nối với những cầu cảng khác mà Trung Quốc xây dựng thì sẽ như một vành đai bao quanh nhiều khu vực đất liền thuộc châu Á, cho phép Trung Quốc kiểm tra và giám sát tất cả các tuyến đường biển nhộn nhịp nhất ở châu Á cũng như thế giới.

Có thể dễ dàng nhận ra các lợi ích của những nước lớn trong khu vực biển Đông, ngoài Mỹ, ông Shigeo Hiramatsu còn nhắc tới Nhật và cho rằng “Nhật phải đóng vài trò tích cực và độc lập để giữ gìn trật tự. Nhật phải đi đầu và chứng tỏ có trách nhiệm lớn hơn để bảo vệ an ninh khu vực…”.

Và thực tế, Nhật đã lên tiếng thúc giục Trung Quốc tuân thủ UNCLOS 1982 và đi đến giải quyết tranh chấp trên khu vực biển Đông bằng biện pháp hòa bình thông qua luật quốc tế, tuy nhiên chính Nhật cũng đang đau đầu với tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư.

Tác giả Peter J.Brown, trong bài viết của mình, ông cho rằng Ấn Độ cần tăng cường hơn khả năng của hải quân nếu muốn đối chọi với chiến lược khát vọng biển xanh của Trung Quốc. Và, thêm một diễn viên mới trong sàn diễn này, Úc cũng dự kiến cam kết góp phần hải quân nhiều hơn nữa.

Như vậy, các nước lớn đang lần lượt nhảy vào biển Đông, không chỉ là những quốc gia có lợi ích trực tiếp, mà xét một cách lâu dài, nếu đường lưỡi bò bị hiện thực hóa thì các cường quốc bị phụ thuộc vào con đường giao thương trên biển sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều.

Một mặt, phải giữ mối quan hệ hòa hảo trong hợp tác kinh tế với Trung Quốc, mặt khác, những nước lớn như Mỹ, Nhật, Ấn Độ…cũng đang phải ngay ngáy tìm giải pháp kìm hãm sự trỗi dậy trước khát vọng siêu cường của Trung Quốc.

Bàn cờ biển Đông không còn là của riêng ai, một sự cần thiết để cân bằng quyền lực trong khu vực, tuy nhiên, vấn đề tranh chấp vẫn phải dựa vào sức mình để tự giải quyết. Không có đồng minh nào là vĩnh cửu – chỉ có lợi ích quốc gia là vĩnh viễn…

Các bài viết trong cuốn sách:
- CÁC TRANH CHẤP LÃNH HẢI VÀ TÁC ĐỘNG ĐỐI VỚI CHIẾN LƯỢC BIỂN: MỘT GÓC NHÌN LỊCH SỬ
Bruce A. Elleman (Thời Đại Mới chuyển ngữ)
- TRUNG QUỐC ĐẨY MẠNH XUỐNG PHÍA NAM TRONG CHÍNH SÁCH NGOẠI GIAO NĂNG LƯỢNG TRÊN BIỂN NAM TRUNG HOA
Michael Richardson (Nguyễn Phương Nga chuyển ngữ)
- TRANH CHẤP TRÊN BIỂN ĐÔNG: TRUNG QUỐC MƯU ĐỒ CÀNG NHAM HIỂM
Richard Fisher, Jr (Nhóm Bauvinal chuyển ngữ)
- CÁC XUNG ĐỘT TRÊN BIỂN VÀ TRANH CHẤP CHỦ QUYỀN TẠI CHÂU Á
Jim Webb (Quốc Thái lược dịch)
- ĐIỀU TRẦN VỀ VẤN ĐỀ TRANH CHẤP BIỂN ĐẢO VÀ CHỦ QUYỀN TẠI ĐÔNG Á
Peter Dutton
- TRANH CHẤP LÃNH HẢI VÀ CÁC VẤN ĐỀ VỀ CHỦ QUYỀN Ở CHÂU Á - ĐIỀU TRẦN TRƯỚC TIỂU BAN ĐỐI NGOẠI HẠ VIỆN HOA KỲ KHU VỰC ĐÔNG Á THÁI BÌNH DƯƠNG
Richard P. Cronin (Lê Thanh Bằng dịch)
- TRANH CHẤP QUÂN SỰ Ở CHÂU Á - TRUNG QUỐC KHẲNG ĐỊNH THAM VỌNG HẢI QUÂN CỦA MÌNH
Olivier Zajec (Nguyễn Hải chuyển ngữ)
- TRUNG QUỐC VI PHẠM CÔNG ƯỚC QUỐC TẾ
Đinh Kim Phúc
- TAM GIÁC TRUNG QUỐC - ĐÀI LOAN - PHILIPPINES TRONG VẤN ĐỀ BIỂN ĐÔNG
Đinh Kim Phúc
- MỤC LÂN, AN LÂN, PHÚ LÂN?
Ðinh Kim Phúc
- ĐƯỜNG CHỮ U (ĐỨT KHÚC) CỦA TRUNG QUỐC [VIỆT NAM GỌI LÀ ĐƯỜNG LƯỠI BÒ] TRÊN BIỂN NAM TRUNG HOA: CÁC ĐIỂM, ĐƯỜNG VÀ KHU VỰC
Peter Kien-Hong Yu
(Hoàng Khánh Hòa và tòa soạn Thời Đại Mới chuyển ngữ)
- XUNG QUANH YÊU SÁCH “ĐƯỜNG LƯỠI BÒ” PHI LÝ TRÊN BIỂN ĐÔNG - KỲ I: NHỮNG LẬP LUẬN MÂU THUẪN CỦA TRUNG QUỐC VỀ HOÀNG SA VÀ TRƯỜNG SA
- MỸ TĂNG CƯỜNG THẾ BAO VÂY TRUNG QUỐC VÀ BIỆN PHÁP ỨNG PHÓ CỦA BẮC KINH
Thông tấn xã Việt Nam
- HOÀN CẢNH LỊCH SỬ DẪN ĐẾN TRANH CHẤP CHỦ QUYỀN CỦA VIỆT NAM TẠI QUẦN ĐẢO HOÀNG SA VÀ TRƯỜNG SA: NGUYÊN NHÂN VÀ GIẢI PHÁP
TS. Nguyễn Nhã

(nguồn tham khảo nxbtrithuc.com.vn)