Bệnh Thalassemia còn gọi là bệnh tan máu bẩm sinh (TMBS) do tan máu di truyền. Bệnh có hai biểu hiện nổi bật là thiếu máu và ứ sắt trong cơ thể, nên bệnh nhân phải điều trị suốt đời. Nếu không được điều trị thường xuyên, đầy đủ, sẽ có nhiều biến chứng làm bệnh nhân chậm phát triển thể trạng, giảm sức học tập, lao động, tuổi thọ thấp...
Ở nước ta có khoảng trên 13 triệu người mang gen bệnh TMBS, tương đương 13% dân số và có trên 20.000 người bệnh mức độ nặng cần phải điều trị cả đời. Mỗi năm có thêm khoảng 8.000 trẻ em sinh ra bị bệnh thalassemia, trong đó có khoảng 2.000 trẻ bị bệnh mức độ nặng và khoảng 800 trẻ không thể ra đời do phù thai.
Tỷ lệ người dân mang gen TMBS chủ yếu là ở vùng miền núi, đặc biệt là ở các đồng bào dân tộc thiểu số cao. Tại Thừa Thiên Huế, theo nghiên cứu của tác giả Phan Thị Thúy Hoa tại huyện A Lưới năm 2016 cho thấy tỷ lệ Thalassemie là 9,2%. Một trong những nguyên nhân bệnh Thalassemie cao ở các huyện miền núi là do hôn nhân cận huyết thống.
Để giảm thiểu và phòng ngừa mắc bệnh Thalassemia, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tăng cường tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân, tuyên truyền về hậu quả của kết hôn cận huyết thống, đặc biệt tại các huyện miền núi. Đã triển khai chương trình tầm soát, chẩn đoán sơ sinh tại 100% xã, phường, thị trấn. Những trường hợp nghi ngờ này đã được tư vấn trực tiếp, vận động gia đình đưa trẻ đến Trung tâm Sàng lọc Chẩn đoán trước sinh và sơ sinh để tiếp tục làm các xét nghiệm chẩn đoán bệnh và điều trị sớm.
Tuy nhiên, tỷ lệ tầm soát, chẩn đoán trước sinh, sơ sinh tuy có tăng so với những năm trước nhưng vẫn còn thấp, đặc biệt sàng lọc sơ sinh, nên chưa đáp ứng dịch vụ nâng cao chất lượng dân số tại cơ sở.
Năm 2023, Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình kêu gọi người dân hưởng ứng Ngày Thalassemia Thế giới (08/5/2023) với các khẩu hiệu: Cha mẹ hãy thực hiện tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh, tật trước sinh và sơ sinh vì hạnh phúc gia đình, vì tương lai nòi giống; Không tảo hôn, kết hôn cận huyết thống để bảo vệ giống nòi; Thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn vì hạnh phúc gia đình, vì sự phồn vinh của đất nước; Chung tay đẩy lùi bệnh tan máu bẩm sinh vì sức khỏe cộng đồng, vì tương lai nòi giống; Tăng cường truyền thông, giáo dục để cộng đồng hiểu rõ, chia sẻ và chăm sóc tốt hơn cho người mắc bệnh tan máu bẩm sinh.
